Halil Efe Yılmaz
1) H5N1 (Kuş Gribi Virüsü)
İlk kez 1997 yılında Uzakdoğu’da ortaya çıktı. Tavuk ve diğer kümes hayvanları arasında hızla yayıldı. İlk dalgada milyonlarca tavuğun ölmesine neden oldu. Arkasından hızlı bir şekilde Asya ülkelerinin neredeyse tamamına, ardından da Avrupa’ya ulaştı. Tavuklardan ve diğer kuşlardan insanlara bulaşınca salgına sebep oldu ve maalesef bulaştığı insanların yüzde 60’ını öldürdü. Bu, bir salgın hastalık için çok yüksek bir oran.
Kuş gribi şu an için sadece hastalık taşıyan hayvanlarla temas eden insanlara bulaşabiliyor, yani insandan insana bulaşamıyor. Ancak bilimadamları kuş gribi virüsünün çok hızlı bir şekilde değişme kabiliyeti olduğunu, böylece de yeni özellikler kazandığını söylüyor. Eğer ileride bir insandan insana bulaşma özelliğine sahip olursa dünya nüfusunun yarısından fazlasını yok etme riski var.
2) Ebola
Özellikle Batı Afrika ülkelerinde binlerce can aldı. Etkin olduğu bölgelerde sağlık hizmetlerine erişim kısıtlı olduğundan virüse yakalananların yüzde 90’ı ne yazık ki hayatını kaybetti. Ebola henüz Afrika dışında yaygın olarak görülmüyor. Bu virüs; tükürük, sümük, ter, kan ve diğer vücut sıvıları yoluyla bulaşıyor. Bulaştıktan 2 gün sonra harekete geçerek vücudu yıkmaya başlıyor. Ebola virüsü sağlıklı hücrelere girip onları mahvediyor. Sonra başka hücreye geçiyor. Döngü bu şekilde bütün vücuda yayılıyor. İyice ilerlediğinde vücutta kabarcıklar ve kanamalar başlıyor. Nihayetinde de bulaştığı kişiyi öldürüyor.
3) Kuduz Virüsü
Hastalık kuduz virüsü taşıyan hayvanların birbirlerini ya da insanları ısırması yoluyla bulaşıyor. Hali hazırda insan ölümlerine neden olan kuduz vakalarının çoğundan başıboş köpekler sorumlu olsa da virüsün aslında tüm memeli hayvanlara bulaşma yeteneği var. Vücuda girdikten 1 ay sonra kuluçka dönemini tamamlayıp beyine yerleşiyor. Bir süre sonra da beyin iltihabına yol açarak önce felce, sonra da ölüme neden oluyor.
Kuduz bulaştığında hemen aşı yapılmazsa ölüm maalesef kaçınılmaz. Ancak neyseki kuduz aşısı hastalığı önlemede yüzde yüz etkili. Fakat özellikle fakir ülkelerde aşıya ulaşamayan pek çok insan olduğu için kuduz hala öldürmeye devam ediyor.
4) Kızamık
Çok bulaşıcı ve öldürücü. Yıllardır uygulanan başarılı aşılama çalışmaları nedeni ile Türkiye’de artık neredeyse hiç ölüme yol açmıyor. Japonya’da 1980-2000 yılları arasında zorunlu olmadığı için pek çok bebeğe bu aşı yapılmadı. Bu yüzden de ilerleyen yıllarda Japonya’da çok büyük kızamık salgınları yaşandı. Bunun dışında, sağlık hizmetlerinin yeterli olmadığı ülkelerde de kızamık çok ciddi bir sorun ve çocuk ölümü nedenlerinin başında geliyor.
5) Mamburg Virüsü
İlk kez 1976 yılında Almanya’da bir laboratuvarda rastlandı ve orada görevli 174 kişinin kısa süre içinde ölmesine neden oldu. Zaman içinde vakalar giderek azaldı, ancak 2000’li yıllarda Afrika’da tekrar görülmeye başlandı. Ebola gibi hücreleri yıkıma uğratan virüs kanamanın yanı sıra şiddetli ishale ve birkaç hafta içinde ölüme neden oluyor. Şu an için geliştirilmiş bir aşısı yok. Tekrar ortaya çıkıp dış dünyaya yayılması halinde dünya nüfusunun önemli bir bölümünü yok edebilir.
6) HIV Virüsü
Sadece geçen yıl 1 milyon kişiyi öldüren AIDS hastalığının nedeni olan HIV virüsü ile devam ediyoruz. Ortaya çıktığından bu yana milyonlarca insanın canını aldı. Halen dünya genelinde 35 milyon kişinin HIV virüsü taşıdığı tahmin ediliyor. HIV aslında İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü’nün İngilizcesi’nin kısaltması. Virüs vücuda girdiğinde bağışıklık sisteminin en önemli parçaları olan T hücrelerini yok ediyor. Bu da kişiyi en basit hastalıklara karşı dahi savunmasız yapıyor. Virüs vücuda girdikten sonra sürekli şekil değiştirdiği için bağışıklık sistemi tarafından yok edilemiyor.
Virüsün neden olduğu hastalığa bilndiği üzere AIDS, yani Edinsel Bağışıklık Yetmezliği Sendromu deniyor. Günümüzde artık büyük oranda tedavi edilse de bu süreç uzun ve pahalı. Bu yüzden pek çok hasta tedavi olamadığı için hayatını kaybediyor.
7) Şarbon
Hem hayvanları hem de insanları hasta eden ölümcül mikroorganizmalardan biri de şarbon. Diğerlerinin aksine bu bir virüs değil; bakteri türü. Bu yüzden de virüslerin aksine ancak hastalık belirtisi ortaya çıktıktan sonra tedavi edilebiliyor. Solunum yoluyla, vücut sıvılarıyla, derideki bir yaradan ya da hasta hayvanların etinin yenmesiyle bulaşıyor.
Şarbon, derideki bir yaradan bulaştığında yaranın çevresinde çok kötü görünümlü kabarcıklara neden oluyor. Solunum yoluyla bulaştığında ise yüksek ateş, öksürük, akciğer iltihabı gibi sorunlara yol açıyor. Tedavi edilmediği takdirde hasta yüzde yüz ihtimalle ölüyor.
